خودآرایی و آراستگی
سعید معزالدین
در سرشت هر انساني، زيبا پسندي و خودآرايي و گرايش به آراستگي نهفته است. خداجويي و خداپرستي نيز که با فطرت هر انساني سرشته شده است، نشانگر اوج زيبايي خواهي و کمال طلبي و عشق به زيباي مطلق است. زيبايي که زيبايي ها را دوست مي دارد (ان الله جميل يحب الجمال).
بنابراين آيين الهي انسان ها را به آراستگي تشويق مي کند.
در داستان ها و متون ديرين و تمدن هاي کهن، زن همواره مظهر و الهه ي زيبايي بوده است و در اسلام نيز افزون بر جمال ظاهري زن که براي آن قلمرو و مصونيتي در نظر گرفته شده، به شخصيت، جايگاه و حقوق فردي و اجتماعي آن توجه ويژه شده است.
آراستگي و پاکيزگي زن و شوهر
اگرچه در توصيه هاي کلي اسلام، بدون در نظر گرفتن جنسيت خاص به آراستگي، نظافت تن، لباس و آداب و سنن آن عنايت شده است، اما افزون بر آن به گونه اي ويژه به زنان توجه شده و پسنديده است که زن همواره آراسته و داراي زينت باشد تا براي همسر خويش جذاب باشد.
«زني خدمت پيامبر اکرم (ص) آمد و گفت:
– حق شوهر بر زن چيست؟
فرمود:
– زياد است!
– اندکي از آن را براي من بگوييد (تا به کار بندم و زندگي زناشويي خويش را پايدار سازم).
– زن بايد خود را به بهترين بوهاي خوش معطر کند و بهترين لباسش را بپوشد و خود را به بهترين زينتي که دارد بيارايد و همواره در خدمت همسرش باشد…» [۱]
از سوي ديگر به مردان نيز توصيه شده است که خودآرايي و آراستگي و پاکيزگی را رعایت نمایند تا همسرانشان در اندیشه یا انجام گناه قرار نگیرند.
پیامبر اکرم (ص) :
«لباس های خود را تمیز کنید و موهای خود را مرتب سازید و مسواک بزنید و آراسته و پاکیزه باشید که برخی از بنی اسرائیل چنین نکردند و زنانشان به گناه آلوده شدند» [۲]
آداب لباس پوشیدن
- در اسلام به رنگ و جنس لباس به تناسب شرایط اقلیمی و فصول سال توجه شده و به طور کلی رنگ های روشن به ویژه سفید توصیه شده است. البته باید از پوشیدن لباس هایی که جلب توجه می کند اجتناب شود و شرایط حضور زن در خانه و اجتماع و نزد محارم و غیر محارم مد نظر قرار گیرد.
- پوشیدن لباس تمیز و مرتب.
- داشتن لباس خانه و لباس بیرون و پوشیدن هر کدام در جای خود و یا لباس کار و غیر لباس کار.
- عدم استفاده از لباس شهرت که پارچه یا نوع دوخت آن معمول نیست.
۵٫خوشبو کردن لباس (شرایط حضور نزد همسر، محارم و دیگران تفاوت دارد).
۶٫لباس گشاد و راحت. زیرا لباس تنگ کراهت دارد. [۳]
بنابراین در اسلام به پوشش و آداب آن اهمیت داده شده است؛ اما احکام هر یک به تفصیل بیان گردیده تا از هر حکم کلی، برداشت نادرست نشود و حدود و قلمرو خانوادگی (محارم نسبی و سببی) و اجتماعی و نامحرمان اعم از خویشاوندان و بیگانگان تعیین و مشخص گردد و خودآرایی و آراستگی پسندیده و رعایت حیا و عفاف در جای خود تعریف و عمل شود.
نیاز به الگو
قرآن کریم، زنان منسوب به پیامبر (ص) اعم از همسر و دختر و زنان با ایمان را برای پیشاهنگی در الگوسازی تشویق می کند و آنان را از الگوپذیری و پیروی از دیگران برحذر می دارد:
«ای پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مومنان بگو روسری های بلند خود را بر خویش فرو افکنند. این کار برای اینکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند بهتر است. (واگر تاکنون از آن ها خطا و کوتاهی سر زده توبه کنند) خداوند همواره آمرزنده رحیم است». [۴]
«ای همسران پیامبر! شما همچون یکی از زنان معمولی نیستید» [۵]
الگوهای لباس
لباس هویت ویژه ای به افراد و جامعه ها و حتی تاریخ تمدن ها بخشیده است. الگوهای گوناگون پوشش افزون بر پدیده آوردن شخصیت و جایگاه فردی، بیانگر ارزش ها، سنت ها، آیین ها و نوع فرهنگ غالب بر جوامع می باشد.
لباس نماد فرهنگی جامعه و جزیی از پیکر ی آن به شمار می آید؛ به گونه ای که با ارزش ها و باورهای غالب و هنجارها پیوند دارد و به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای شناخت فرهنگ ها و حتی دگرگونی در ساختار فرهنگی به کار گرفته می شود.
بنابراین باید از الگوهایی استفاده و یا پیروی کرد که با فرهنگ و ارزش های همان جامعه تناسب داشته باشد.
مبانی و دلایل پوشش
پوشش بانوان در اسلام حکمی شرعی است که بر مبنای دلایل عقلی، سیره ی عملی و متون دینی (قرآن و روایات) استوار شده است:
عقل
نداشتن پوشش مناسب مفاسد گوناگون و ناهنجاری های فراوانی در جامعه پدید می آورد و موجب از هم گسیختگی نظام خانواده و گسترش فساد می شود و آثار منفی روانی و اجتماعی در پی دارد. اما رعایت پوشش و توجه به فرهنگ حجاب، موجب ویژگی عواطف جنسی و محبت خانوادگی و زناشویی زن وشوهر نسبت به یکدیگر می شود. و حریم پوشش به گونه ای ترسیم شده است که بیگانگان در نوع ارتباط سالم و شرایط ویژه زن و شوهر مشارکت نداشته باشند بنابراین پایداری بنیان خانواده و پیدایش نسل پاک و مطمئن از آثار مثبت رعایت پوشش اسلامی است.
سیره عملی
اقوام و قبایل مختلف مسلمان و پیروان مذاهب اسلامی در برخی آداب و رسوم با یکدیگر اختلاف دارند، ولی در واجبات و امور ضروری دین مانند نماز، روزه، حج و پوشش و حجاب اتفاق نظر دارند
زنان مسلمان از هر مذهب و فرقه از صدر اسلام تاکنون حجاب داشته اند. حجاب از ضروریات دین است و انکار آن، انکار ضروری دین محسوب می شود.
متون دینی (قرآن و سنت)
در آیات الهی و سنت نبوی و گفتار پیشوایان دین به صراحت و با تشویق و تاکید، مسئله حجاب و پوشش بیان شده است (در یکی از مباحث عمده ی این مجموعه به این موضوع پرداخته شده است)
تعریف جامع پوشش بانوان
عالمان مذاهب اسلامی (اهل تشیع و تسنن) در ضرورت اصل پوشش زن اختلافی ندارند، اما در حد و مرز آن، دیدگاه ها و گفته های گوناگونی دارند. بهترین تعریف جامع که با همه ی دیدگاه ها سازگار است:
پوشش اسلامی زن عبارت است از
پوشش کامل اندام از سر تا پا به استثنای صورت و دست ها تا مچ که به اصطلاح به آن وجه و کفین می گویند.
منابع و پی نوشت ها
۱ – وسایل الشیعه، الحر العاملی محمد بن الحسن، ج ۱۴ – ص ۱۱۲
«جاءت امراه الی رسول الله صلی الله علیه و آله فقالت: یا رسول الله ما حق الزوج علی المراه؟ » اکثر من ذلک … قالت فاخبرنی … قال: … علیها ان تتطیب باطیب طیبها و تلبس احسن ثیابها و تزين باحسن زینتها و تعرض نفسها علیه غدوه و عشیه…»
۲ – نهج الفصاحه، ترجمه ابوالقاسم پاینده، ص ۷۲
«اغسلوا ثیابکم و خذوا من شعورکم و استاکوا و تزینوا و تنظفوا فان بنی اسرائیل لم یکونوا یفعلون ذلک فزنت نساء هم»
۳ – ر.ک سنن النبی (ص)، علامه طباطبایی. همچنین روضه المتقین، ج ۷
۴ – سوره احزاب، آیه ۵۹
یا ایها النبی قل لازواجک و بناتک و نساء المومنین یدنین عليهن من جلابیهن ذلک ادنی ان یعرفن فلا یوذین و کان الله غفور رحیماً.
۵ – سوره احزاب، آیه ۳۲ یا نساء النبی لستن کاحد من النساء
